تجارت خارجی چه اهمیتی دارد؟

تجارت خارجی چه اهمیتی دارد؟

 

• تجارت خارجی چیست؟
• انواع تجارت بین المللی
• تاریخچه تجارت خارجی
• دلایل نیاز به تجارت جهانی

اگر شما می توانید به راحتی وارد سوپر مارکت شده و موز کاستاریکا و قهوه برزیلی را به راحتی تهیه کنید، در واقع اثرات تجارت جهانی را تجربه می کنید.

تجارت بین المللی این امکان را فراهم کرده که کشورهای مختلف محصولات و سرویس های خود را در سطح جهان به سایر کشورهایی که  از این امکانات بی بهره هستند انتقال بدهند. در نتیجه چنین تجارتی، بازار رقابتی تر شده، قیمت ها رقابتی تر بوده و محصولات ارزان تری در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.

• تجارت بین المللی در واقع نوعی مبادله محصولات و خدمات در بین کشورها در سطح دنیاست.
• تجارت جهانی به مصرف کننده و مردم یک کشور این امکان را می دهد که از سرویس و کالاهایی که در کشور خودشان موجود نیست و یا با قیمت بالایی عرضه می شود، با نرخ مناسب تری از طریق واردات به کشور بهره مند شوند.
• اهمیت این موضوع اولین بار توسط اقتصاددان های سیاسی مانند آدام اسمیت و دیوید ریکارد مطرح شد.
• با همه اینها، همچنان عده ای براین باورند که تجارت جهانی برای کشور های کوچک تر مناسب نبوده و در سطح بین المللی به آنها آسیب زیادی وارد می کند.

ما در این مقاله می خواهیم مفهوم واقعی تجارت خارجی و تاثیر آن بر سطح رفاه مردم یک کشور را بررسی کنیم. همچنین می خواهیم ببینیم چه دلایلی سبب می شود که سران کشورها به تجارت جهانی ورود کنند یا از آن امتناع بورزند.

• تجارت خارجی چیست؟

تجارت خارجی و تجارت بین المللی به مبادله (واردات و صادرات) سرمایه، کالا و خدمات در سراسر دنیا گفته می شود. به مجموعه فعالیت ها برای گردش کالا و محصولات در سراسر دنیا تجارت خارجی گفته می شود. تجارت خارجی به معنی تعویض و مبادله کالا، خدمات و سرویس ها از طریق مرزهای بین المللی هست.

تجارت خارجی شامل بخش مهمی از اقتصاد هر کشور است زیرا مستقیما بر تولید ناخالص داخلی کشور تاثیر می گذارد.

پس به مبادله کالا یا خدمات بین حداقل دو کشور مختلف تجارت خارجی گفته می شود. این مبادلات می تواند به صورت واردات یا صادرات انجام پذیرد. در واردات کالا یا خدمت خاصی از طریق مبادی گمرکی رسمی وارد کشور می شود. در صادرات هم کالا یا خدمتی از طریق مبادی رسمی گمرکی به کشور دیگری صادر می شود.

تجارت بین الملل روشی برای تعامل اقتصادی بین نهادهای بین المللی و نمونه ای از پیوند اقتصادی است. سایر اشکال پیوندهای اقتصادی هم شامل سرمایه گذاری های مالی خارجی، شرکتهای چند ملیتی و کارکنان خارجی شرکتهاست. رشد در این فاکتورهای اقتصادی برای هر کشوری از نشانه های جهانی شدن اقتصاد آن کشور محسوب می شود.

• 

• انواع تجارت خارجی

تجارت خارجی به سه دسته تقسیم می شود:

1. صادرات

2. واردات

3. انتره پورت (Entreport)

 

• صادرات

صادرات به معنی خروج کالا یا خدماتی از کشور مبدا به کشور مقصد از طریق مرزهای رسمی کشور و با عبور از گمرکات رسمی هست. تجارت صادراتی براساس فروش یک یا چند نوع کالا یا خدمات توسط یک تاجر از یک کشور به تاجری در کشورهای دیگر است و یا در واقع خروج کالا و محصولات از کشور خود به سایر کشورها ست.

• واردات

واردات نیز به معنی خرید و وارد کردن هر گونه کالا یا خدماتی از کشور مبدا به ورود آن به مرزهای رسمی کشور از طریق مبادی گمرکی رسمی کشور هست. تجارت وارداتی نقطه مقابل تجارت صاداتی بوده و به معنی خرید کالا از سایر کشور ها و آوردن آنها به کشور مبدا است.

• انتره پورت یا Entreport

تجارت خارجی نوع Entrepot به ورود موقت کالا به کشور و اضافه کردن خصوصیات جدید به کالا و سپس صادرات مجدد آن به خارج از کشور گفته می شود. در این نوع از تجارت بین المللی برخی از کالا ها از کشورهای خاصی از طریق مبادی گمرکی رسمی وارد شده و برخی از اصلاحات و تغییرات در آنها اعمال شده و به صورت محصول جدید به سایر کشور صادر می شود.

 

تجارت خارجی در یک نگاه

• تجارت بین المللی، مبادله کالا یا خدمات بین حداقل دو کشور مختلف هست.
• مزیت نسبی امکان سود حاصل از تجارت بین الملل را فراهم می کند. که در نهایت منجر به افزایش مصرف کالا می شود.
• دو سیاست اصلی تجاری حمایتی تعرفه ها و سهمیه های واردات هستند.

 

• دلیل نیاز به تجارت بین المللی چیست؟

تجارت بین الملل و ارتباطات تجاری بین المللی به این دلیل اتفاق می افتد که گاهی یک کشوری از مزیت نسبی در تولید یک کالا یا خدمات خاصی برخوردار است. و این مزیت نسبی وقتی که آن کشور امکان تولید آن کالا یا خدمات را با هزینه کمتری به دست می آورد حال ویژه ای به خود می گیرد. اگر یک کشوری ترجیح دهد که با هیچ کشور دیگری وارد ارتباط تجاری نشود خودکامه محسوب می شود. عدم برقراری ارتباط در دنیای کنونی برای هر کشوری فاجعه بار خواهد بود. چرا که امروزه هیچ کشوری در دنیا قادر نیست که بدون خرید کالا یا خدمات از کشورهای دیگر زندگی آسوده و راحتی برای شهروندان خود فراهم کند.

دو کشوری که وارد ارتباط تجاری با همدیگر می شوند می توانند از مزیت نسبی همدیگر بهره مند گردند. چرا که هر کدام از این دو کشور در زمینه خاصی تخصصی و تجارب خوبی دارند. همچنین از لحاظ منابع طبیعی هم همواره کشورهای مختلف از مزیت نسبی مربوط به خود آن کشور برخوردار هستند.

علاقه و توجه به تجارت یکی از مهم ترین ثروت و سرمایه های بخش خصوصی در هر کشوری است. و تمرکز بیشتر بر صادرات نسبت به واردات باعث افزایش جریان پول به داخل کشور می شود.

 

اولین مدرسه بازرگانی در قرن 18 قبل از میلاد و در فرانسه ایجاد شد و نشان داد که اصلی ترین منبع و  ثروت هر کشوری، محصولات کشاورزی آن کشور است. به این ایده و مکتب، مکتب طبیعت گرا می گویند که با مکتب بازرگانی متفاوت بوده و به جنبه های کشاورزی تمرکز دارد.

انقلاب صنعتی نیز در بریتانیا باعث شد که تولیدات را منبع اصلی ثروت در نظر بگیرند.

و این همان چیزی است که آدام اسمیت، متفکر و اقتصاد دان در کتاب ثروت ملل به آن اشاره کرده است.

 

اولین طرز فکر و ایده آکادمیک در رابطه با تجارت خارجی از توجه اقتصاددان، دیوید ریکارد به موضوع مزیت نسبی شکل گرفت که نشان داد هزینه های مرتبط با نیروی کار انسانی منبع اصلی است و مبادلات تجاری داخلی به مرور زمان به مبادلات تجاری خارجی گسترش پیدا کرد.

 

• منابع مزیت نسبی

1. تفاوت در آب و هوا
2. تفاوت در منابع
3. تفاوت در تکنولوژی

 

• تفاوت در آب و هوا

تفاوت آب و هوایی کشورهای مختلف نقش عظیمی در تجارت بین الملل دارد. برای مثال کشورهای گرمسیری محصولاتی مانند قهوه و شکر صادر می کنند. در مقابل کش.رهای سردسیری هم محصولاتی مانند گندم یا ذرت صادر می کنند. پس هر دو این نوع کشورها به محصولات همدیگر نیاز دارند.

 

• تفاوت در منابع

تفاوت در منابع حاکی از آن است که برخی کشورها از نظر زمین، نیروی کار، سرمایه و نیروی انسانی نسبت به سایرین غنی تر هستند. بر اساس مدل هشکر-اوهلین کشوری که دارای منابع طبیعی سرشارتری باشد از مزیت نسبی بالایی برخوردار است. کما اینکه برخی از این کشورهای دارای منابع غنی هم استفاده صحیح از آن را بلد نبوده و فقیر هستند. می توان گفت که این کشورها مثلا منابع معدنی خیلی خوبی دارند ولی منابع انسانی درستی که بتواند منابع ملی را مدیریت کند ندارند.

• تفاوت در تکنولوژی

تفاوت در تکنولوژی در کشورهای مختلف بیشتر در زمینه کالاهای روز خودش را نشان می دهد. به عنوان مثال ژاپن دهه 1970 را در نظر بگیرید. کشوری که از لحاظ منابع غنی نیست ولی به خاطر تکنولوژی بالایی که دارد از مزیت نسبی خیلی خوبی در تولید خودرو برخوردار است. ژاپنی نسبت به هر کشور دیگری قادراند با یک ورودی معین خروجی خیلی خوبی داشته باشند. و این به چیزی جز فن آوری برتر ژاپنی ها مربوط نمی شود.

 

یک مثال مشابه برای مزیت نسبی در دنیای حال حاضر، مزیت نسبی چین در نیروی کار ارزان تر نسبت به آمریکا است. کارگران چینی کالاهای مصرفی ساده را با قیمت های بسیار کمتری تولید می کنند. و مزیت نسبی برای ایالات متحده آمریکا، داشتن نیروی کار متخصص و سرمایه بر است. کارگران آمریکایی محصولات پیچیده و فرصت های سرماگذاری را با هزینه های کمتری تولید می کنند. بهره مندی از تجارت و تخصص در کنار یکدیگر به نفع هر کشوری است.

تئوری مزیت نسبی به تفهیم اینکه چرا حمایت گرایی به صورت سنتی ناموفق بوده کمک شایانی می کند. اگر کشوری از توافق نامه تجارت بین المللی خارج شود و یا تعرفه تعیین کند ممکن است در جهت منافع محلی مشاغل جدیدی ایجاد کند. ولی این موارد راه حل های بلند مدت برای مشکلات تجاری نیستند و چنین کشوری نسبت به همسایگان خود در شرایط نامناسبی قرار می گیرد.

• علل پیدایش تجارت خارجی

• روابط اقتصادی خارجی:

در اثر نابرابری توزیع منابع طبیعی در سراسر دنیا نیاز به برقراری روابط اقتصادی خارجی شکل گرفت. برای مثال :  شرایط آب و هوایی و خاک، دما، کیفیت باران، سرمایه، منابع انسانی و معدنی، کیفیت فناوری، کارآمدی ادارات و سایر عوامل مؤثر بر شرایط تولیدات در کشور ها از عوامل پیدایش تجارت خارجی در بین کشورهاست.

این تفاوت های موجود در بین کشور ها باعث ایجاد تفاوت در توانایی آنها در تولید کالا و محصولات می شود. نیاز کشور ها در تهیه محصولات وارداتی بر میزان صادرات سایر کشورها نیز اثر می گذارد. در نتیجه تجارت خارجی به هر کشوری کمک می کند تا از منابع خود به نحو احسنت استفاده کنند.

کشورهای مختلف در  جهان مجمو عه ای از روابط اقتصادی و بازرگانی را با هم به اشتراک گذاشته اند که برپایه تجارت خارجی  و بر پایه بازار های تجاری محلی و جهانی عمل  می کند. نوسانات مالی نیز به ایده تجارت بین کشورها برای رسیدن به سود مالی بیشتر کمک می کند.

• همکاری تجاری مابین کشور ها :

تقویت و افزایش همکاری در زمینه های اقتصادی به صورت بین المللی از تاثیرات همکاری های جهانی در مبادلات تجاری مخصوصا در شرایط ویژه اقتصادی است. و در صورت عدم وجود روابط حسنه مابین کشور ها، حجم مبادلات اقتصادی نیز کاهش می یابد.

در شرایط عادی اقتصادی و معامله های معمول، همکاری های بین المللی در تمامی زمینه ها نقش مهمی را ایفا می کند.

همکاری های اقتصادی بین المللی منبع قدرتمندی در ایجاد روابط اقتصادی مدرن، رشد و توسعه روابط موجود و یا احیای روابطی قبلی که در حال حاضر نیز مشتاق به همکاری هستند را دارد.

• تخصص بین المللی:

تخصص بین المللی به مسائل مختلفی مرتبط است مثلا: عوامل جغرافیای و اقلیمی، تفاوت در کیفیت و توزیع منابع طبیعی کشورها.

در نتیجه تفاوتهای موجود در قابلیتهای کشورهای مختلف، دولت ها برای تهیه نیاز های مردم کشور خود نمی توانند کاملا خودکفا باشند. پس این تفاوت ها و توزیع ناعادلانه ثروت باعث ایجاد تخصص ویژه در تولید انواع خاصی از محصولات سازگار با محیط و متناسب با قابلیت ها، طبیعت و شرایط اقتصادی در هر کشور شده است.

 

• جهانی شدن فناوری و تکنولوژی های جدید:

اخیرا فناوری های مطمئن و کارآمد باعث بهبود و رشد تجارت بین المللی شده است. جهانی شدن فناوری های جدید، امکان دسترسی راحت به علم و فناوری های خارجی و افزایش رقابت بین المللی را فراهم آورده است (پیداش شرکت های تجاری جدید). و به شرکت ها در رشد و نوآوری و پذیرش فناوری های خارجی انگیزه بیشتری می هد.

تفاوت سطح فناوری و تکنولوژی مورد استفاده در تولید محصولات در کشور های مختلف با تفاوت و تنوع موجود در منابع اقتصادی هر کشور مرتبط است.

شرایط تولید با رشد و توسعه سطح فناوری بسیار بهتر شده و در صورت کاهش فناوری میزان تولید نیز کاهش  می یابد. عوامل تولید بر فرآیند تولید اثر گذار بوده و باعث کاهش میزان کارایی و عدم بهره برداری از منابع اقتصادی به بهترین شکل ممکن می شود.

 

• ناهماهنگی سلیقه مشتریان:

سلیقه مشتریان در کیفیت محصولات متفاوت و ناهمگون است. افراد مختلف بنا به دلایل گوناگونی می توانند یک کار را انجام دهند و یا با دلایل مشترک و مشابه ممکن است متفاوت عمل کنند.

تنوع  و اختلاف سلایق مشتریان در انتخاب کالاها از تاثیراتی است که مشتریان بر تجارت خارجی دارند. چرا که بازار هدف و مصرف کنندگان تعیین کننده کالاهایی هستند که قرار است در ویترین فروشگاهها عرضه شوند. مشتریان در هر کشوری که زندگی می کنند به دنبال محصولات با کیفیت هستند تا به بهترین نحوه ممکن از آنها استفاده کنند و تاثیر این موضوع بر تجارت خارجی با افزایش متوسط درآمد افراد رشد می کند.

نمونه هایی از سیاست های تجارت بین الملل

بیشتر اقتصاددانان به دلیل پتانسیل سود حاصل از تجارت و مزیت نسبی کشورها معتقد به تجارت آزاد جهانی هستند. زیرا این اقتصاددانان معتقدند که دخالت دولتها باعث کاهش سود بازارها می شود. ولی خیلی از دولتها اعتقاد به تجارت آزاد جهانی ندارند. این دولتها به سیاستهای حمایتی برای کمک به تولیدکنندگان داخلی در برابر تولیدکنندگان خارجی اعتقاد دارند.

 

حمایت گراها اعتقاد دارند نتظیم و کنترل تجارت بین المللی برای اطمینان از عملکرد درست بازار مهم است. طرفداران این نظریه معتقد هستند ناکارآمد شدن بازار باعث از بین رفتن مزیت های تجارت بین المللی می شود و تلاش می کنند که بازار را به این سمت هدایت کنند. حمایت گرایی به اشکال مختلفی وجود دارد ولی رایج ترین آنها تعرفه ها، یارانه ها و سهمیه بندی است.

پس دو سیاست اصلی حمایتی وجود دارد:

1. تعرفه ها
2. سهمیه واردات

 

• تعرفه های وارداتی

تعرفه های وارداتی اعداد و ارقامی هستند که از طرف دولت برای ورود کالاهای خارجی به کشور اعمال می شوند. کشور ما هم جزء کشورهایی هست که تعرفه های وارداتی سنگینی روی خیلی از کالاها اعمال کرده است. این تعرفه ها برای کالاهای اساسی در حد صفر بوده ولی برای کالاهایی که تولید مسابه داخلی دارند خیلی سنگین هست. دولتها از این تعرفه ها به عنوان سیاست حمایتی خود از تولیدکنندگان داخلی یاد می کنند و همچنین یکی از منابع درآمدی دولت نیز هست. ولی عملا به عنوان مثال این سیاست در زمینه خودرو بلای جان شده و باعث ایجاد انحصار در کشور و تولید خوردوهای خیلی بی کیفیت از طرف تولید کنندگان داخلی را به همراه داشته است.

تعرفه، قیمت دریافتی توسط تولید کنندگان داخلی و قیمت پرداختی توسط مصرف کنندگان را افزایش می دهد. تعرفه ها باعث زیان های بی ثمری می شوند. چرا که منابع عظیم داخلی برای خیلی از تولیدات به درد نخور به هدر می روند. در حالیکه به جای آن می توان از محصولات باکیفیت خارجی استفاده کرده و کالای به درد بخور دیگری که قابلیت تولید لباکیفیت آن را داریم تولید کنیم.

 

• سهمیه های واردتی

سهمیه های وارداتی هم تاثیری مشابه تعرفه ها داشته و ضرر آن بیشتر از سودی است; که برای اقتصاد به همراه دارد. سهمیه وارداتی به افراد یا گروه خاصی داده می شود و آن کالا فقط توسط شخصی که مجوز یا سهمیه وارداتی را دارد می تواند وارد کشور شود.

 

سه تا استدلال برای سیاست تجاری حمایتی عنوان می شود:

1. امنیت ملی
2. ایجاد شغل
3. حمایت از صنایع نوپا

به طور کلی تعرفه ها یا سیاست های واردات منجر به سود برای تولیدکنندکان و ضرر برای مصرف کنندگان می شود. بنابراین وضع تعرفه وارداتی یا سهمیه واردات برای برخی کالاها از نفوذ سیاسی برخی تولیدکنندگان ناشی می شود.

• اهمیت تجارت خارجی

تجارت خارجی یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی در دنیاست. و در حالی که سیستم اقتصادی همه کشورها به تجارت جهانی وابسته است تمام نیازهای مصرف کنندگان نیز از این طریق فراهم می شود.

اهمیت تجارت خارجی را می توان در این موارد بیان کرد:

تجارت خارجی یکی از اصلی ترین معیار های سنجش ظرفیت و توانایی یک کشور در تولید و رقابت در بازار های جهانی است چرا که میزان تولید و تهیه ارز هر کشور به میزان مشارکتش در تجارت جهانی وابسته است.

تجارت خارجی یکی از حوزه های حیاتی جوامع در حال توسعه و یا توسعه یافته در نظر گرفته شده است. چرا که باعث ارتباط کشورها با یکدیگر شده و با ایجاد بازار های جدید باعث افزایش توانایی در بازاریابی می شود.

کشور های مختلف در جهان با اتکا به تجارت خارجی و با صادرات و واردات موجودی صندوق ذخیره ارزی کشور را تنظیم می کنند.

 

• درک تجارت بین المللی

در واقع می توان گفت تجارت بین المللی کلید رشد اقتصادی است. در تجارت جهانی عرضه و تقاضا (و در نتیجه  آنها قیمت اقلام ) روی هم تاثیر گذار بوده و همه اینها تحت تاثیر اتفاقات مهم جهانی هستند.

مثلا، اتفاقات سیاسی در آسیا باعث افزایش دستمزد کارگرها شده، این امر می تواند باعث افزایش قیمت در تولیدی کفش کتانی کمپانی آمریکایی اسنیکر واقع در مالزی شود. در نتیجه قیمت تمام شده همان کفش برای مصرف کننده آمریکایی که از فروشگاه  محلی خود خرید می کند افزایش می یابد.

 

• انتقادات نسبت به مزیت نسبی

چرا در دنیا تجارت آزاد مابین کشورها نداریم؟

وقتی تجارت آزاد وجود دارد چرا برخی کشورها نسبت به سایر کشورها ضعیف عمل  می کنند؟

دلایل و علل زیادی وجود دارد ولی اصلی ترین دلیل  چیزی است که اقتصاد دانان به آن رانت خواهی می گویند. رانت خواهی زمانی اتفاق می افتد که یک گروه دولت را برای حفظ منافع خود سازماندهی می کنند.

 

برای مثال حتی اگر تولید کنندگان کفش در آمریکا تجارت آزاد را درک کرده و قبول کنند، به خوبی  می دانند که کفش های خارجی ارزان تر بوده و این به ضرر منافع و تولیداتشان هست. حتی اگر نیروهای آمریکایی با تولید کامپیوتر به جای کفش بیشترین بهره وری را داشته باشند، هیچ کس در صنعت کفش حاضر نیست شغل خود را از دست بدهد و یا سود کمتری بدست آورد.

در نتیجه تولید کنندگان یا برای محصولات خود تخفیف های مالیاتی ویژه درخواست می کنند. و یا خواهان عوارض بیشتر و یا ممنوعیت ورود کفش های خارجی می شوند. در آمریکا تلاش برای حفظ صنایع دستی و مشاغل محلی بسیار بالاست حتی اگر در بلند مدت باعث کمتر شدن تولیدات کارگران آمریکایی شده و یا باعث فقیرتر شدن مصرف کنندگان آمریکایی شود.

 

 

• مزایای تجارت جهانی

تجارت آزاد ساده ترا ز این نظریه ها است که به آن تجارت آزاد نیز می گویند. در این روش هیچ محدودیتی در  تجارت وجود ندارد. مهمترین عوامل تاثیر گذار در این روش عرضه و تقاضا در مقیاس جهانی است که تولید به صورت کارآمد را تضمین می کند. بنابراین هیچ عملی در جهت حمایت و رشد تجارت نباید انجام داد. زیرا نیروهای بازار کار به صورت خودکار این روال را کنترل  می کنند.

تجارت بین المللی نه تنها باعث افزایش کارایی می شود بلکه به کشورهای مختلف فرصت مشارکت در اقتصاد جهانی را داده و فرصت سرمایه گذاری خارجی به صورت مستقیم را فراهم می کند. بر اساس این تئوری اقتصاد کشورها رشد بهتری داشته و به راحتی می توانند وارد عرصه اقتصاد رقابتی شوند.

برای دولت نیز، سرمایه گذاری خارجی وسیله ای برای تامین نیازهای صندوق ذخیره ارزی و جذب تخصص خارجی است. همچنین باعث افزایش سطح آگاهی و رشد تولیدات ناخالص داخلی (GDP) می شود.

 

از آنجایی که تجارت بین المللی فرصت مناسبی برای افزایش تخصص و استفاده کارآمد و بهتر از منابع را فراهم می کند این پتانسیل را دارد که ظرفیت یک کشور را در بخش تولید کالا به حداکثر مقدار ممکن برساند. مخالفان تجارت آزاد بین المللی معتقد هستند که ناکارآمدی های موجود به کشور های در حال توسعه آسیب وارد می کند. مسلما اقتصاد جهانی به صورت مستمر در حال تغییر است و همزمان با رشد و تغییر اقتصاد جهانی، شرکت کنندگان و اعضای آن نیز باید توسعه یابند.

 

مقالات سایت